Według najnowszych danych GUS, średnie wynagrodzenie brutto w Polsce wynosi 6399,59 zł (dane za maj 2022 r.). To znacznie więcej niż rok temu, kiedy średnia wynosiła 5 637,34 zł brutto. Jak oblicza się średnią krajową? Skąd wynika ten znaczny wzrost? Czy jest on pozytywny dla gospodarki? Jaki zawód trzeba wybrać, aby zarabiać średnią krajową? Dowiesz się z tego artykułu.
Ile wynosi średnia krajowa 2022
Średnia krajowa w Polsce wynosi 6399,59 zł brutto tj. 4601,21 zł netto (na rękę). Dane GUS za maj 2022.
Dane o średniej krajowej są regularnie publikowane w komunikatach i obwieszczeniach Głównego Urzędu Statystycznego.
Każdy, kto chciał dowiedzieć się, jakie są średnie zarobki w Polsce prędzej czy później zderzył się ze ścianą. Otóż nie ma spójnych i jednoznacznych danych na temat tego, ile średnio zarabiają Polacy, a wartość średniej krajowej wcale nie musi mieć z tym wiele wspólnego. Dlaczego tak się dzieje? Już wyjaśniamy.
W ustaleniu realnych średnich zarobków Polaków przeszkadza:
- skomplikowana metodologia badania średniej krajowej,
- polityczne wykorzystywanie tego wskaźnika,
- patologie na rynku pracy.
Podstawowy problem to oczywiście fakt, różne metodologie i ośrodki badawcze dostarczają różnych informacji: dane za rok 2022 są oczywiście nadal gromadzone i analizowane, ale za rok 2021 i pierwszy kwartał tego roku mamy już wszystkie informacje. Warto przy tym zauważyć, że wskaźnik średniej krajowej wykorzystuje się przy obliczeniu różnych innych stawek i raportów, wobec czego istnieje polityczna pokusa aby manipulować tym wskaźnikiem. Ostatni problem to patologie na rodzimym rynku pracy – w ustaleniu wartości średniej pensji na pewno nie pomaga fakt, że wielu pracowników wciąż rozlicza się z pracodawcą poza systemem (tj. pracują „na czarno”).
Tak czy inaczej – wskaźnik średniej krajowej wynosi w tym roku już 6399,59 zł – wobec 5 637,34 zł rok wcześniej. Czy mamy rozumieć przez to, że Polacy się bogacą? Otóż niekonieczne. Luzowanie ilościowe (lub tzw. „dodruk pieniądza”) ze strony Narodowego Banku Polskiego, polityka socjalna rządu oraz czynniki zewnętrzne (m.in. wzrost cen surowców na światowych rynkach) sprawił, że w maju 2022 mieliśmy do czynienia z bezprecedensową inflacją w wysokości 13,9%. Powszechny wzrost cen towarów i usług skłania pracowników do ubiegania się o podwyżki, aby zachować dotychczasowy poziom życia, co w efekcie może prowadzić do niebezpiecznego zjawiska, czyli spirali cenowo-płacowej.
Co to jest średnia krajowa
A zatem jak rozumieć wskaźnik średniej krajowej?
Na pewno nie jako najbardziej wiarygodną informację o realiach rynku pracy i średnich zarobkach w Polsce. Przede wszystkim dlatego, że wskaźnik ten nie uwzględnia wynagrodzeń wypłacanych przez firmy zatrudniające mniej niż 9 pracowników. Ponadto do ogólnej puli wlicza się tu wynagrodzenia nie tylko szeregowych pracowników, ale też kadry kierowniczej i menadżerskiej (które mogą być liczone nawet w milionach złotych rocznie). Nie wlicza się tu też pensji tzw. budżetówki (czyli wszystkich osób zatrudnionych w niskopłatnym sektorze publicznym).
Dlatego współczynnik średniej krajowej jest chętnie wykorzystywany przez polityków oraz różnego rodzaju gremia badawcze i przygotowujące raporty, chociaż w rzeczywistości pensja na poziomie przekraczającym 6000 zł brutto jest w rzeczywistości poza zasięgiem 2/3 Polaków.
Przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej
Oprócz samej średniej krajowej, możemy spotkać się z kilkoma innymi współczynnikami, które mają za zadanie przedstawić nam, ile teoretycznie zarabiają Polacy. Jednym z nich jest przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej (obliczane przez GUS co 3 miesiące).
Przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w 2021 wyniosło 5662,53 zł brutto tj. 4083,44 zł netto (na rękę).
Jak widzisz, wskaźnik ten prezentuje się nieco gorzej, niż średnia krajowa i jest trochę bardziej wiarygodny. Ale tylko trochę. Przede wszystkim z uwagi na to, że obejmuje większą liczbę podmiotów (w tym osoby pracujące w przedsiębiorstwach, zatrudniających do 9 osób). Warto zauważyć tu, że zaliczani są tu tylko pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o prace.
Natomiast przeciętne wynagrodzenie w gospodarce krajowej nie uwzględnia osób pracujących w ramach innych umów cywilnoprawnych (tj. umowy o dzieło lub umowy zlecenia).
Średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw
To część składowa przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Jeżeli ktoś chciałby się dowiedzieć, ile średnio zarabia się w firmach które zatrudniają więcej niż 9 pracowników, to wskaźnik dla niego.
Przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w 2021 wyniosło 6220,80 zł brutto tj. 4474,82 zł netto (na rękę).
Warto zauważyć tu, że w przypadku tego wskaźnika badane są tylko firmy pracujące w wybranych obszarach m.in. leśnictwa, rybołówstwa, górnictwa, przetwórstwa przemysłowego, budownictwa, handlu, usług hotelarskich i gastronomicznych, naprawy pojazdów, transportu, informacji, komunikacji. – niektóre branże zostały wyciągnięte z koszyka badań. A co z wynagrodzeniami w sektorze mikroprzedsiębiorstw? W tym wypadku zarobki są wyższe od płacy minimalnej tylko o około 500 zł (obecnie średnie wynagrodzenie w mikroprzedsiębiorstwach wynosi ok. 3500 zł brutto).
Jak zarabiać średnią krajową
Wiele osób, gdy spotyka tego typu dane, zastanawia się, gdzie można zarobić średnią krajową. W końcu ich rzeczywistość (oraz rzeczywistość ich rodzin i znajomych) wygląda zupełnie inaczej. To nic dziwnego. Zgodnie z raportami publikowanymi przez niezależne instytucje (np. SpotData, Sedlak & Sedlak) – w sierpniu 2019 roku tylko ok 1/5 populacji w Polsce zarabiało „średnią krajową”. Nie oznacza to wcale, że zarabianie kwoty równej, a nawet większej niż średnia krajowa, jest w naszym kraju niesamowicie trudne.
Poziom zarobków zależy przede wszystkim od:
- branży działalności,
- kwalifikacji zawodowych,
- formy prawnej wykonywanej działalności.
1. Branże w których najłatwiej zarobić średnią krajową
Średnią krajową najłatwiej zarobić w branży:
- IT (mediana zarobków ok. 7000 zł),
- bankowości (mediana zarobków ok. 6800 zł),
- telekomunikacji (mediana zarobków ok. 6075 zł),
Mediana zarobków oznacza, że połowa pracowników analizowanej branży zarabiała więcej, a połowa mniej niż wskazana kwota. Jeżeli chcesz szybko zarobić średnią krajową, możesz też zainteresować się branżami ubezpieczeń, energetyki, przemysłu ciężkiego i lekkiego, budownictwa oraz mediów i reklamy. We wszystkich tych przypadkach mamy do czynienia z medianą zarobków przekraczającą 5000 zł.
W/w sektory od lat zajmują wysokie miejsca w rankingach najlepiej opłacanych stanowisk pracy i ta sytuacja w najbliższych latach raczej się nie zmieni. Z kolei słabo wypadają zarobki w branżach takich jak: usługi dla ludności, nauka i szkolnictwo oraz sektor publiczny (tzw. budżetówka). Dotyczy to wszystkich szczebli zatrudnienia – dyrektorzy pracujący w branży IT lub bankowości zarabiają średnio dwa, a nawet trzy razy więcej, niż dyrektorzy z branży nauki i szkolnictwa.
2. Kwalifikacje zawodowe umożliwiające zarobienie średniej krajowej
Jeżeli przeanalizujesz najlepiej płatne branże w Polsce, szybko dojdziesz do wniosku, że za wysokie zarobki odpowiadają przede wszystkim kompetencje i wiedza. Dotyczy to w szczególności rynków IT oraz telekomunikacji.
W wielu przypadkach spotkasz się też ze stwierdzeniami, że poziom zarobków uzależniony jest od wykształcenia. A to już nie do końca prawda. Owszem – jeżeli chcesz szybko zarabiać średnią krajową (lub więcej), musisz zdobyć odpowiednie wykształcenie, ale równie ważne jest też zapotrzebowanie rynkowe na Twoje umiejętności. Zgodnie ze starą prawdą – Twoje zarobki zależą przede wszystkim od tego, jak trudno Cię zastąpić.
Już niebawem mogą się o tym przekonać pracownicy niezwykle modnej w ostatnich latach branży IT, która również ma ograniczone możliwości przyjmowania nowych pracowników (szczególnie biorąc pod uwagę zbliżające się czasy dekoniunktury). Jeżeli chcesz błyskawicznie poprawić swój budżet, mnóstwo przydatnych informacji znajdziesz też w poradniku jak szybko zarobić pieniądze.
3. Forma prawna umożliwiająca zarobienie średniej krajowej
Zwróć tez uwagę, że Twój poziom zarobków zależy od formy prawnej, w jakiej dostarczasz rynkowi swoje produkty albo usługi. Pierwszym pomysłem większości osób jest oczywiście praca na etacie. To z jednej strony najwygodniejsze i najbezpieczniejsze wyjście – jednak warto zauważyć, że w Polsce mamy do czynienia z jednym z najbardziej skomplikowanych systemów podatkowych. Praca na etacie jest wysoko opodatkowana, a zwiększając swoje zarobki musisz liczyć się też z rosnącymi podatkami (tzw. opodatkowanie progresywne).
Może się okazać, że dużo więcej zarobisz na rynku prowadząc własną działalność gospodarczą, działając na zasadach B2B lub w formie freelancingu. Wszystko zależy od umiejętności i cech, którymi dysponujesz. Jednak zarabiając w ten sposób – Twoje dochody nie znajdą się w w/w statystykach. To pierwsza wskazówka, że praca w standardowym systemie wcale nie musi być najbardziej opłacalna.