Książeczka mieszkaniowa co z nią zrobić
Książeczka mieszkaniowa co z nią zrobić

Książeczka mieszkaniowa co z nią zrobić

Aktualizacja: 7 lutego 2024

Masz starą książeczkę mieszkaniową? Chcesz dowiedzieć się, jak wykorzystać środki zgromadzone na książeczce do zakupu mieszkania? Przeczytaj o najnowszej zmianie przepisów, dzięki której unikniesz problemów podczas jej likwidacji i otrzymasz państwową dopłatę w formie premii gwarancyjnej.

Obraz przedstawiający, jak wygląda książeczka mieszkaniowa.

Jak wykorzystać książeczkę mieszkaniową

Dysponujesz książeczką mieszkaniową i nie masz zielonego pojęcia, co z nią zrobić?

Nie jesteś sam! Środkami zgromadzonymi w ramach tej formy oszczędzania wciąż dysponuje niemal milion Polaków.

Ogólna myśl przyświecająca wprowadzeniu książeczek była dość prosta – obywatel każdego miesiąca dokonuje wpłaty na konto, a podczas likwidacji książeczki (np. przy zakupie mieszkania) państwo z budżetu dokłada część pieniędzy w ramach premii.

W założeniu miało to przekonać obywateli do racjonalnego zarządzania swoimi finansami.

Ta forma oszczędzania na zakup nieruchomości była szczególnie popularna w drugiej połowie XX wieku – a więc grubo ponad 30 lat temu.

Jeżeli wciąż dysponujesz książeczką mieszkaniową, z dużym prawdopodobieństwem nie zakładałeś jej sam. Najczęściej zrobili to w Twoim imieniu rodzice lub dziadkowie.

Czy zatem środki zgromadzone na książeczce wciąż mogą pomóc Ci w zakupie własnego M?

Odpowiedź na to pytanie nie będzie prosta.

Na przestrzeni ostatnich 30 lat mieliśmy do czynienia z ogromnymi zmianami gospodarczymi (m.in. z dewaluacją), które znacząco wpłynęły na wartość oszczędności.

Wszystko zależy od terminu założenia Twojej książeczki mieszkaniowej oraz wysokości dokonywanych wpłat.

Sama likwidacja książeczki najczęściej jest nieopłacalna – bank wypłaci Ci goły wkład wraz z odsetkami, wynoszącymi najczęściej kilkaset złotych.

Jednak jeżeli spełnisz wymagania określone w przepisach, możesz liczyć na premię średniej wysokości od 8000 zł do 9000 zł.

Poniżej znajdziesz wszystkie niezbędne informacje.

Co to jest książeczka mieszkaniowa

Książeczka mieszkaniowa – to rodzaj dokumentu, rejestrującego i potwierdzającego wpłatę środków na bankowy rachunek oszczędnościowy. Na poszczególnych kartkach książeczki znajdziesz dane osobowe posiadacza oraz pieczątki i podpisy pracownika banku, potwierdzające datę oraz wysokość dokonywanych wpłat.

Obecnie rolę książeczek mieszkaniowych przejęły konta oszczędnościowe, a nowe książeczki nie są już wydawane.

Największe znaczenie ma premia gwarancyjna, która przysługuje właścicielom starych książeczek mieszkaniowych.

Premia gwarancyjna książeczki mieszkaniowej

Premia gwarancyjna wypłacana jest z budżetu państwa na mocy Ustawy z 30 listopada 1995 r o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych.

Premia przysługuje wszystkim właścicielom książeczek mieszkaniowych, którzy założyli je do 23 października 1990 roku i przeznaczą uzyskaną kwotę na ściśle określone cele mieszkaniowe.

W stosunku do pozostałych osób obowiązuje wyłącznie wypłata zgromadzonych środków wraz z odsetkami.

Przez lata otrzymanie premii gwarancyjnej było znacznie utrudnione – przysługiwała bowiem wyłącznie na zakup mieszkania lub domu, na co stać było niewielką część posiadaczy książeczek.

Na podstawie ostatnich zmian w prawie, kwotę premii gwarancyjnej możesz przeznaczyć nie tylko na zakup nowej nieruchomości (np. jako część wkładu własnego), ale również na remont mieszkania.

Wysokość premii gwarancyjnej zależy przede wszystkim od kwoty oszczędności, zgromadzonych przez właściciela na książeczce mieszkaniowej.

Konkretną kwotę premii oblicza się zgodnie ze wzorem, stanowiącym załącznik do ustawy.

Na jej wysokość ma wpływ:

  • wysokość poszczególnych wpłat
  • cena 1m2 powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, obowiązująca w kwartale/roku wpłaty
  • cena 1m2 ostatnio ogłoszona przed kwartałem złożenia wniosku o likwidację książeczki
  • rodzaj budownictwa, na które zostaną wykorzystane środki pochodzące z książeczki

W roku 2019 roku było to średnio 10 200 zł, w 2020 roku średnia wyniosła 9000 zł. Jednak odchylenia od średniej w przypadku poszczególnych właścicieli mogą być zdecydowanie większe, od kilkuset do nawet kilku tysięcy złotych.

Wniosek o wyliczenie konkretnej sumy premii gwarancyjnej możesz złożyć w dowolnym oddziale banku. Za pierwszym razem takie obliczenie jest bezpłatne. Za każde kolejne wyliczenie bank pobierze od Ciebie opłatę w wysokości od 30 zł do 50 zł.

Czynności uprawniające do wypłaty premii gwarancyjnej

Wiesz już, że zgodnie z najnowszymi zmianami w prawie, środki zgromadzone na starej książeczce wraz z premią gwarancyjną możesz wykorzystać np. na remont mieszkania.

Jednak o wypłatę premii gwarancyjnej możesz ubiegać się również w przypadku:

  • zakupu lub zamiany lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, w ramach własności lub współwłasności w częściach ułamkowych (minimum 1/4 udziału)
  • zakupu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej w całości lub w częściach ułamkowych (minimum 1/4 udziału)

Ponadto książeczkę mieszkaniową wraz z premią możesz wykorzystać na:

  • zapłatę części ceny lokalu mieszkalnego na podstawie umowy najmu instytucjonalnego (z dojściem do własności – np. w przypadku budownictwa TBS)
  • montaż, wymianę lub modernizację instalacji elektrycznej, gazowej, wodnokanalizacyjnej w lokalu mieszkalnym lub domu jednorodzinnym
  • poniesienia wydatków na termomodernizację w lokalu mieszkalnym lub domu jednorodzinnym (o wartości co najmniej 6 tys. zł)
  • ponoszenia opłaty z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntu w prawo własności.

Najnowsze zmiany w prawie dotyczącym książeczek mieszkaniowych

Książeczki mieszkaniowe zostały ostatnio objęte dość istotną nowelizacją przepisów. Oprócz aktualizacji katalogu wydatków, zmieniono również procedurę ubiegania się o premię.

Co to oznacza dla Ciebie?

Jeżeli chcesz otrzymać premię gwarancyjną, od 19 stycznia 2021 r. trzeba będzie zarejestrować książeczkę mieszkaniową w banku.

Możesz to zrobić w dowolnym oddziale banku, który wystawił Twoją książeczkę. Za dzień rejestracji książeczki uznaje się datę złożenia wniosku.

Dlaczego rejestracja książeczki jest tak istotna?

  • do 31 grudnia 2022 roku zasady likwidacji pozostają te same (premia gwarancyjna jest wypłacana w dowolnym momencie)
  • od 1 stycznia 2023 roku, jeżeli książeczka nie będzie zarejestrowana, właściciela spotkają komplikacje w trakcie jej likwidacji. Otóż w przypadku książeczek mieszkaniowych zarejestrowanych po 31 grudnia 2022 roku, właściciel będzie mógł się ubiegać o wypłatę premii gwarancyjnej dopiero od 1 stycznia kolejnego roku po dacie jej rejestracji.

Przykład: Swoją książeczkę mieszkaniową zarejestrujesz 1 lutego 2023 roku i chcesz ją zlikwidować w celu wymiany okien w swoim mieszkaniu, zgodnie z najnowszymi przepisami będziesz mógł ubiegać się o wypłatę premii gwarancyjnej dopiero po 1 stycznia 2024 roku i będziesz musiał przesunąć zamierzoną inwestycję o rok.

Wyjątkiem od tej reguły są sytuacje, gdy czynność uprawniająca do wypłaty premii gwarancyjnej miała miejsce przed 1 stycznia 2023 roku. Wtedy możesz zlikwidować książeczkę na starych zasadach.

Pamiętaj, że zgodnie z najnowszymi przepisami masz tylko 90 dni od daty dokonania w/w czynności na złożenie wniosku o likwidację książeczki mieszkaniowej. Gdy przekroczysz ten termin, bank może odmówić Ci zamknięcia książeczki mieszkaniowej.

Wyszczególnienie dokumentów, które musisz dołączyć do wniosku o likwidację książeczki, znajdziesz na w informatorze PKO BP.

Jak zlikwidować książeczkę mieszkaniową

Książeczka mieszkaniowa bez premii gwarancyjnej może zostać zlikwidowana na Twój wniosek w każdej chwili. Otrzymasz wtedy uzbieraną kwotę wraz z odsetkami. Co istotne – książeczki mieszkaniowe nie są objęte podatkiem od dochodów kapitałowych (tzw. podatkiem Belki). Tak czy inaczej, w tym wypadku nie ma co liczyć na pokaźną kwotę.

W celu zlikwidowania książeczki z premią gwarancyjną, musisz zgłosić się do banku w terminie 90 dni od momentu określonego w przepisach wydatku.

Pamiętaj, aby zbierać wszystkie dokumenty, które potwierdzają poniesione przez Ciebie koszty (np. faktury za remont). Będziesz musiał dołączyć je do wniosku.

Nie planujesz w najbliższym czasie wydatku przewidzianego w przepisach?

Książeczkę mieszkaniową możesz również scedować na inną osobę, ale dotyczy to wyłącznie:

  • małżonka (nawet rozwiedzionego)
  • rodziców
  • dziadków
  • dzieci
  • wnuków
  • rodzeństwa
  • oraz osób przysposabianych i przysposabiających

Odpowiednią procedurę przeprowadzisz w dowolnym oddziale banku. Koszt cesji wynosi ok. 70 zł. Po przekazaniu prawa do książeczki mieszkaniowej inna osoba może wykorzystać pieniądze do realizacji jednej z czynności przewidzianych w ustawie i ubiegać się o przyznanie premii.

Poszukujesz sposobów na uzbieranie kwoty niezbędnej do wkładu własnego? Sprawdź, jak oszczędzać pieniądze.

Przeczytaj też: