Na pewno zdarzyło Ci się już spotkać zniszczony banknot. Być może było to naderwanie, postrzępienie, wytarcie albo uszkodzenie farby. Być może w oczy rzucił się napis na banknocie lub pośpiesznie dokonane naprawy – np. sklejenie taśmą. Większość z nas nie zwraca na to uwagi i dalej obraca takim banknotem. Jednak może się też zdarzyć tak, że zniszczenia banknotu będą na tyle poważne, że nikt nie zechce go przyjąć. Co zrobić w takiej sytuacji?
Jak wymienić uszkodzony banknot
Cóż – obowiązek wymiany zniszczonego banknotu ciąży na jego posiadaczu. Jeżeli nie uda Ci się wykorzystać uszkodzonego banknotu w obiegu (np. zapłacić nim za zakupy w sklepie) – jedyną drogą do odzyskania pieniędzy pozostanie jego wymiana.
Jednak nie jest to jeszcze powód do poważnych zmartwień.
Akt prawny: Zgodnie z zarządzeniem nr 31/2013 Prezesa Narodowego Banku Polskiego wszystkie banki są zobligowane do wymiany banknotu, jeżeli na jednym kawałku zachowało się co najmniej 45% jego pierwotnej powierzchni i możliwe jest rozpoznanie jego nominału.
Wymiany możesz dokonać całkowicie bezpłatnie w kasie dowolnego banku w Polsce.
Bądź na bieżąco: Od 1 października 2020 roku nie musisz już udawać się do banku, w celu wymiany uszkodzonego banknotu. Możesz przesłać uszkodzony banknot oraz wniosek o wymianę przesyłką kurierską lub pocztową na adres Centrali Narodowego Banku Polskiego przy ul. Świętokrzyskiej 11/21 00-919 w Warszawie. W ten sposób wymienisz uszkodzone banknoty o wartości do 2000 zł.
Wniosek o wymianę uszkodzonych banknotów drogą pocztową znajdziesz poniżej.
Pobierz wzór wniosku o wymianę uszkodzonego banknotu (.pdf do druku).
Równowartość przekazanych do NBP banknotów zostanie przelana na wskazany we wniosku rachunek bankowy.
Wymianie podlegają banknoty:
- postrzępione
- naddarte
- podklejone
- przerwane
- nadmiernie zabrudzone
- zaplamione
- odbarwione
A także banknoty uszkodzone w inny sposób, w tym również wskutek umieszczenia na nich trwałego napisu, rysunku lub innego znaku.
Ile pieniędzy otrzymam za wymieniony banknot
Cały szkopuł w tym, że nie zawsze uda Ci się odzyskać pełną wartość nominalną uszkodzonych banknotów.
Zgodnie z zarządzeniem Prezesa Narodowego Banku Polskiego:
- 100% rekompensaty przysługuje za banknoty poprzerywane na części, sklejone lub niesklejone, jeżeli wszystkie części pochodzą z tego samego banknotu i nie posiadają ubytków. A także za banknoty, w których zachowało się ponad 75% powierzchni w jednym fragmencie (czyli – za banknot przerwany w jednym miejscu i sklejony taśmą otrzymasz pełną rekompensatę).
- 50% rekompensaty przysługuje Ci za banknoty, w których zachowało się od 45% do 75% pierwotnej powierzchni (czyli – bank zwróci Ci 50% wartości nominału w sytuacji, w której dysponujesz fragmentem mniejszym niż 75% banknotu).
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości (z Twojej strony lub ze strony banku), co do wartości rekompensaty, którą masz otrzymać za wymieniany banknot. Bank ma obowiązek przyjąć go i przekazać do centrali NBP w celu wydania opinii (wtedy pieniądze zostaną Ci zwrócone z opóźnieniem).
W trakcie tej procedury bank zobowiązuje się do poinformowania Cię o przebiegu postępowania i w razie zaakceptowania banknotu przez NBP – przelania odpowiedniej kwoty pieniędzy na Twoje konto bankowe (które wskażesz w trakcie składania wniosku). W przypadku odmowy wymiany banknotu – otrzymasz uzasadnienie na piśmie. Natomiast uszkodzony banknot zostanie Ci zwrócony.
W przypadku samodzielnego ubiegania się o wymianę banknotu (którego stan budzi wątpliwości) w NBP drogą pocztową – ominiesz pośrednika i zaoszczędzisz czas.
Ile trwa wymiana uszkodzonego banknotu
Wymiana banknotu wiążę się z koniecznością:
- złożenia wniosku o wymianę banknotu przez klienta (zawsze)
- pokwitowania przyjęcia pieniędzy (w wypadku konieczności przekazania banknotu do analizy w NBP)
- rozpatrzenia wniosku i wydania decyzji (j/w)
Jeżeli banknot nie wzbudza żadnych wątpliwości – w przypadku wymiany w banku, pieniądze powinieneś otrzymać od ręki. W przypadku wymiany drogą pocztową w NBP – pieniądze zostaną przelane na Twoje konto bezpośrednio po rozpatrzeniu wniosku.
We wniosku musisz podać swoje imię i nazwisko, adres do korespondencji oraz numer telefonu, a także numer konta bankowego, na które zostanie przelana zwrócona kwota.
Uwaga: Banki nie wymieniają banknotów, których autentyczność budzi podejrzenia. W tym wypadku bank ma obowiązek zawiadomić policję i prokuraturę. Natomiast osoba, która przyniosła banknot do banku będzie musiała wyjaśnić, w jaki sposób weszła w jego posiadanie.
Czy można wymienić uszkodzoną monetę
Monety są dość trwałym środkiem płatniczym. Ich uszkodzenia objawiają się najczęściej w trakcie próby wykorzystania automatów, które przed przyjęciem bilonu, analizują jego stan (np. parkomaty, automaty vendingowe). Na podstawie zarządzenia 31/2013 prezesa NBP – możesz wymienić również ten środek płatniczy.
Wymiana uszkodzonych monet odbywa się w kasie dowolnego banku w Polsce.
Wymianie podlegają monety:
- uszkodzone mechanicznie
- wytarte
- odbarwione
- skorodowane
A także takie, na których umieszczono napis, rysunek lub inny znak. Do wymiany kwalifikuje się moneta, w której zachował się przynajmniej jej jeden element (czyli rdzeń lub pierścien).
Uwaga: Wymianie nie podlegają monety, co do których zachodzi podejrzenie uszkodzenia przy wykorzystaniu urządzeń przemysłowych, stosowanych do deformowania monet poprzez ich pofalowanie, pocięcie, zdeformowanie kształtu lub zatarcie wizerunku.
Zastanawiasz się, jak wygląda zarządzenie finansami w innych kulturach? Przeczytaj na czym polega bankowość islamska.
Jak wymienić uszkodzone banknoty euro
Podobne zasady wymiany uszkodzonych banknotów stosują wszystkie kraje Unii Europejskiej.
Cały problem w tym, że Narodowy Bank Polski odmawia przyjmowania do wymiany banknotów i monet, których sam nie wyemitował. Oznacza to, że nie masz co liczyć na pomoc tej instytucji w procesie wymiany uszkodzonego banknotu euro. Wymianą uszkodzonej waluty obcej nie zajmują się też komercyjne banki na terenie naszego kraju.
Uszkodzone lub niekompletne banknoty euro co do zasady wymienia się w centralnych bankach krajowych strefy euro. Do wymiany kwalifikuje się banknot, z którego zachowała się więcej niż połowa oryginalnej powierzchni.
Jeżeli często bywasz za granicą – możesz zlecić wymianę banknotu w jednym z tych krajów. Wymiana banknotu euro jest bezpłatna (poza sytuacją, w której banknoty zostały przypadkowo uszkodzone przez zastosowanie urządzeń antykradzieżowych). Pieniądze otrzymasz w banku od ręki lub złożysz odpowiedni wniosek, ze wskazaniem konta do przelewu. Gorzej, gdy w posiadanie uszkodzonego banknotu wszedłeś np. w trakcie wakacji, a jego wartość nie przekonuje Cię do powtórzenia wycieczki 🙂
Jednak i w tym przypadku nie wszystko stracone!
Możesz spróbować wymienić uszkodzony banknot euro w komercyjnych kantorach. Jednak musisz liczyć się z tym, że nie otrzymasz pełnej wartości nominalnej banknotu. Ile prowizji za wymianę pobierze kantor? Wszystko zależy od stopnia uszkodzeń. W przypadku niewielkiej wady (np. naderwany róg banknotu) – będzie to z reguły od 5% do 10% wartości nominalnej. Pamiętaj tez, że nie istnieją żadne przepisy zobowiązujące kantory do wymiany uszkodzonej obecej waluty. Wymiana zależy wyłącznie od tego, czy właściciel kantoru uzna, że mu się to opłaca. Wobec tego najchętniej wymieniane są mocniejsze waluty – dolar amerykański, euro lub funt brytyjski.
Robisz porządek w swoich finansach? Sprawdź też, jak zamknąć niepotrzebne konto w banku.