Ostatnia waloryzacja rent i emerytur miała miejsce w marcu 2022 roku. Wówczas najniższa emerytura z ZUS wzrosła o bezprecedensowe 7%. W wartościach nominalnych – podwyżka najniższego świadczenia wyniosła 87,65 zł. Wszystko wskazuje na to, że w przyszłym roku będziemy mieli do czynienia z jeszcze większą podwyżką. Ile wynosi najniższa emerytura w Polsce? Na jakich zasadach odbywa się jej waloryzacja? Komu przysługuje takie świadczenie i jak będzie kształtować się wartość najniższej emerytury w kolejnych latach? Dowiesz się z tego artykułu.
Najniższa emerytura 2022
Najniższa emerytura 2022 wynosi 1338,44 zł brutto, czyli 1217,98 zł netto (na rękę).
W ubiegłym roku świadczenie wynosiło 1250,88 zł brutto. Wyższa niż zazwyczaj waloryzacja wynikała z ogólnej sytuacji gospodarczej – tj. rosnących wskaźników inflacji, inflacji emeryckiej oraz przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce. Jeżeli interesują Cię szczegóły, na podstawie których obliczana jest coroczna podwyżka rent i emerytur, sprawdź nasz poradnik waloryzacja emerytury.
Co to jest najniższa emerytura
Emerytura to powszechne świadczenie pieniężne, wypłacane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W większości wypadków emerytura przyznawana jest wniosek – wobec czego ubezpieczony może swobodnie wybierać moment, w którym zaprzestanie aktywności zawodowej.
Warto przy tym podkreślić, że w rzeczywistości mamy w naszym kraju kilka różnych systemów emerytalnych, które funkcjonują obok siebie. Emerytury rolnicze wypłaca Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – swoje systemy ma też Ministerstwo Obrony Narodowej, Ministerstwo Sprawiedliwości oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Niektóre zawody są uprawnione do przechodzenia w stan spoczynku (np. sędziowie i prokuratorzy).
Najniższa emerytura – to wskaźnik określony przez Ustawę o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadczenie co najmniej tej wysokości przysługuje osobom pobierającym rentę z tytuły niezdolności do pracy oraz osobom, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny (60 lat dla kobiet oraz 65 dla mężczyzn) i mają wymagany staż pracy (20 lat dla pracy kobiet i 25 lat pracy dla mężczyzn).
Komu przysługuje najniższa emerytura
Czy zatem można otrzymywać z ZUS mniejsze świadczenie, niż najniższa emerytura? Jak najbardziej tak.
Od 1 stycznia 2015 roku emerytury wypłacane są wyłącznie na zasadach kapitałowych. Dotyczy to osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku. W tym wypadku podstawą do ustalenia wysokości świadczenia jest suma składek zgromadzonych na koncie w ZUS (z uwzględnieniem ich waloryzacji).
Oznacza to, że osoby, które nie osiągnęły określonego stażu pracy, nie mogą liczyć na świadczenie z ZUS w wysokości minimalnej emerytury. Mowa tu przede wszystkim o osobach wykonujących swój zawód na podstawie umów zlecenia lub umów o dzieło, a także osobach zatrudnionych „na czarno”. Często dotyczy to również kobiet, które mają wieloletnie luki składkowe np. z powodu wychowywania dzieci (niektóre z nich mogą liczyć na wyrównanie w ramach programu mama 4+, szczegóły znajdziesz w naszym poradniku emerytura matczyna). Osoba bez odpowiedniego stażu pracy – otrzyma z ZUS świadczenie wynikające ze zgromadzonych składek (ciekawostka – najniższa emerytura wypłacana w Polsce wynosi obecnie 0,48 zł brutto miesięcznie).
A co jeżeli ubezpieczony osiągnął wymagany staż pracy, ale zarabiał na tyle mało, że suma składek zgromadzonych na koncie nie zapewnia mu wypłaty świadczenia w wysokości minimalnej emerytury? Z taką sytuacją często mają do czynienia osoby zarabiające pensję minimalną lub prowadzące działalność gospodarczą.
Wówczas, na podstawie przepisów ustawy, świadczenie ubezpieczonego zostanie wyrównane do kwoty, jaką ma aktualna najniższa emerytura (1338,44 zł brutto).
Gdzie wykorzystuje się wskaźnik najniższej emerytury
Jak widzisz – nazwa „najniższa emerytura” może być myląca. Wcale nie oznacza to, że emeryt nie może otrzymywać świadczenia mniejszego, niż kwota określona w ustawie. W rzeczywistości mnóstwo osób w Polsce otrzymuje zdecydowanie niższe świadczenie (jeżeli interesują Cię szczegóły, sprawdź artykuł ile jest emerytów w Polsce).
Polski system emerytalny jest niesamowicie skomplikowany. Regulacje dotyczące wypłaty świadczeń dla ubezpieczonych znajdziemy w co najmniej kilkunastu aktach prawnych. Ponadto brak stabilności w decyzjach politycznych powoduje niemożliwość wprowadzenia potrzebnych zmian lub wycofywanie się z już wprowadzonych reform (np. cofnięcie reformy wieku emerytalnego 67 lat bez względu na płeć).
Kwota najniższej emerytury jest brana pod uwagę również przy ustalaniu wysokości innych świadczeń, m.in:
- renty z tytułu niezdolności do pracy,
- renty rodzinnej,
- renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.
- trzynastej emerytury,
- czternastej emerytury.
Ile można dorobić do najniższej emerytury
Pobieranie świadczenia emerytalnego nie wyklucza osoby z aktywności zawodowej. Mamy tu jednak do czynienia z limitami przychodów, po przekroczeniu których wypłacana emerytura zostaje zmniejszona lub zawieszona. Limity zarobków są uzależnione od wskaźnika średniej krajowej.
Przychody dorabiającego emeryta lub rencisty nie mogą przekroczyć:
- 4364,65 zł brutto miesięcznie – czyli 70% przeciętnego wynagrodzenia – wówczas emerytura zostaje zmniejszona,
- 8105,79 zł brutto miesięcznie – czyli 130% przeciętnego wynagrodzenia – wówczas emerytura zostaje zawieszona.
Ile wyniesie najniższa emerytura w 2023 i kolejnych latach
Wszystko wskazuje na to, że w najbliższych latach będziemy mieli do czynienia z dalszym wzrostem świadczeń emerytalnych. Podstawowym powodem jest tu oczywiście nieciekawa sytuacja ekonomiczna państwa (m.in. inflacja ponad 15%), która przekłada się na drożyznę, a w konsekwencji – znaczne pogorszenie sytuacji finansowej seniorów.
Rozwiązaniem tego problemu miała być waloryzacja, należy tu jednak podkreślić, że świadczenia wypłacane z ZUS są waloryzowane z dużym opóźnieniem (w marcu każdego roku), a podstawą do ustalenia wysokości waloryzacji są wskaźniki za poprzedni rok. Oznacza to, że w sytuacji dynamicznego wzrostu cen – emeryci muszą pokrywać zwiększone wydatki z niezwaloryzowanego jeszcze świadczenia.
Rozwiązaniem tego problemu miała być 13. oraz 14. emerytura – czyli dodatkowe wypłaty dla wszystkich uprawnionych w wysokości najniższej emerytury. Czternasta emerytura po raz pierwszy została wypłacona w 2021 roku i miała mieć charakter jednorazowy – jednak już w lutym 2022 roku rząd zapowiedział, że świadczenie zostanie wypłacone ponownie. Oprócz tego pojawiają się już głosy o kolejnym dodatku dla emerytów, określanym roboczo jako „piętnasta emerytura„. Wbrew pozorom – wprowadzenie takiego dodatku, nawet w aktualnej sytuacji budżetowej, nie jest nieprawdopodobne. Szczególnie, gdy weźmiemy pod uwagę fakt, że rok 2023 jest rokiem wyborczym i rząd z pewnością będzie zabiegał o poparcie swojego elektoratu.