Popularny na całym świecie Dolar amerykański (USD) ma równie burzliwą i pełną zwrotów historię, co same Stany Zjednoczone Ameryki Północnej. Zarówno waluta, jak i kraj czerpały garściami z dorobku europejskiego, by w pewnym momencie „wybić” się na niezależność, dopracować przejęte mechanizmy i ostatecznie – prześcignąć kraje Starego Świata w wyścigu o dominację na arenie międzynarodowej. Dolar to obecnie podstawa funkcjonowania globalnej gospodarki i jeden z filarów mocarstwowości Stanów Zjednoczonych. W jakich okolicznościach narodził się i rozwijał dolar? Czy od zawsze było wiadomo, że ta waluta zdominuje świat? Czy pozycji dolara nic nie zagraża? Dowiesz się z tego artykułu.
Historia USD
Aby poznać historię dolara, musimy cofnąć się w czasie do drugiej połowy XVIII wieku. Wówczas, w obu amerykach, funkcjonowało mnóstwo podmiotów będących pokłosiem toczącej się od co najmniej 300 lat kolonizacji. Podmioty te były zależne gospodarczo, politycznie i społecznie od państw europejskich.
Wraz ze stopniowym rozpowszechnianiem się ideologii równości, wolności i braterstwa – które już za chwilę doprowadzą m.in. do rewolucji francuskiej – sytuacja kolonii stawała się coraz bardziej napięta. Rdzeń obecnego państwa USA znajdował się w tym okresie pod kontrolą Brytyjczyków. Coraz większe podatki nakładane w celu utrzymania Imperium Brytyjskiego oraz wprowadzanie nowych ceł i innych form dyskryminacji produktów z kolonii – doprowadziło ostatecznie do wybuchu wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych (1775-1783). Wojna zakończyła się zwycięstwem rebeliantów.
Narodziny dolara
Kształtowanie się nowej, niezależnej państwowości wymagało wprowadzenia własnej waluty. Dolar amerykański (USD) narodził się w 1792 roku. Jego pierwowzorem był dolar hiszpański – używany na terytorium Stanów Zjednoczonych niejako w ramach sprzeciwu wobec waluty niedawnego ciemiężyciela (tj. funta szterlinga).
Początkowo dolar był w pełni wymienialny na złoto i srebro. W 1900 roku zrezygnowano z parytetu srebra i pozostawiono wyłącznie parytet złota. Z kolei w 1974 roku całkowicie zrezygnowano z wymienialności na kruszce, przekształcając dolara w pieniądz fiducjarny (czyli oparty na zaufaniu).
Dolar jako waluta światowa
Historia globalnego wpływu dolara rozpoczyna się wraz z osiągnięciem przez Stany Zjednoczone Ameryki Północnej statusu supermocarstwa. Za moment uzyskania niekwestionowanej dominacji USA uznaje się okres II wojny światowej. Wówczas (w 1944 roku) został stworzony system Bretton Woods – regulujący obieg walutowy w skali globalnej. Od teraz uczestnicy systemu, zrzeszeni w Międzynarodowym Banku Odbudowy oraz w Międzynarodowym Funduszu Walutowym, starali się utrzymywać kurs swojej waluty w odniesieniu do dolara.
Na przestrzeni 30 lat spowodowało to ogromny popyt na walutę USA. Ostatecznie, wobec trudności z uzyskaniem odpowiedniej ilości kruszcu do pokrycia parytetu, zdecydowano się na odejście od wymienialności dolara na złoto.
Przez następne dziesięciolecia dolar uznawany był za najbardziej stabilną walutę światową. Szacuje się, że ok 60% rezerw walutowych na świecie jest zgromadzonych w tej walucie. Posiadanie rezerw w USD umożliwiło bankom centralnym poszczególnych państw prowadzenie stabilnej i skutecznej polityki monetarnej. Ponadto dolar, z biegiem czasu, stał się najważniejszą walutą w handlu międzynarodowym (wyprzedzając japońskiego Jena i Euro).
Poszukujesz sposobów na przechowanie wartości swojego majątku? Sprawdź, ile kosztuje diament.
USD obecnie
Każdy dolar dzieli się na 100 centów. Osoby posługujące się walutą w gotówce mogą wykorzystywać zarówno banknoty (1, 2, 5, 10, 20, 50 i 100 USD) oraz monety (1, 5, 10, 25, 50 centów oraz 1 dolar). Co ciekawe – na rynku funkcjonują też banknoty oraz monety o różnych innych nominałach (np. 1000 dolarów). To skutek decyzji rządu USA, na podstawie której wszystkie banknoty oraz monety wyprodukowane po 1862 roku uznaje się za legalnie obowiązujący środek płatniczy. Takie monety oraz banknoty mają wysoką wartość kolekcjonerską, która w niektórych przypadkach może wielokrotnie przekraczać ich nominał.
USD jest walutą obowiązującą w następujących krajach:
- USA
- Portoryko,
- Ekwador,
- Palau,
- Salwador,
- Timor Wschodni,
- Zimbabwe,
- Mariany Północne,
- Republika Wysp Marshalla,
- Bonaire,
- Sint Eustatius
- Saba.
Cechami charakterystycznymi dolara są:
- status waluty rezerwowej oraz waluty handlu międzynarodowego,
- wytrzymały banknot wykonany w 75% z bawełny oraz 25% z lnu,
- niemal połowa transakcji walutowych na świecie odbywa się w dolarze,
- popularny w kulturze masowej symbol dolara „$” umieszczono na banknotach w 1862 roku.
Zagrożenia dla USD
W ostatnich latach pojawiło się kilka poważnych zagrożeń dla waluty Stanów Zjednoczonych, które ostatecznie mogą doprowadzić do zmniejszenia jej globalnego znaczenia. Należy wymienić tu przede wszystkim rozwój gospodarczy Chińskiej Republiki Ludowej i coraz większe znaczenie Juana (szczególnie na rynku azjatyckim). Kolejnym problemem jest stopniowe odchodzenie od rozliczeń w dolarze przy transakcjach dotyczących surowców energetycznych. W ostatnich miesiącach zdecydowała się na to m.in. Federacja Rosyjska w ramach odpowiedzi na wprowadzone sankcje gospodarcze.
Coraz częściej podkreśla się też, że obecny system finansowy oparty na długu jest coraz trudniejszy do utrzymania i jego format prawie się wyczerpał. Świadczyć ma o tym szalejąca inflacja oraz inne negatywne zjawiska ekonomiczne (m.in. na rynku surowców energetycznych lub rynku nieruchomości). Uważa się, że w przyszłości rolę podstawowego środka płatniczego mogą przejąć waluty cyfrowe o określonym terminie ważności, emitowane bezpośrednio w bankach centralnych poszczególnych państw, a być może nawet przez jedną instytucję o zasięgu globalnym (tzw. CBDC).
Chcesz poznać nieco inne spojrzenie na finanse? Sprawdź na czym polega bankowość islamska.